دلارزدایی، موضوع امروز جامعه کنونی
از نیمه دوم سال ۲۰۲۲ و تا سال ۲۰۲۳، مفهوم دلارزدایی مورد توجه زیادی قرار گرفت و نشان خود را در رسانههای اصلی ایجاد کرد. این افزایش توجه را میتوان به تلاشهای هماهنگ کشورهای بریکس مانند برزیل، چین و روسیه نسبت داد که تلاش میکنند سلطه دلار را کاهش دهند و از بازیابی موقعیت سابق خود به عنوان ارز آلفا جلوگیری کنند. اگرچه یک احساس غالب حاکی از آن است که وضعیت ذخیره جهانی دلار آمریکا در آستانه انحلال است، اما صداهای مخالفی وجود دارد که ادعا میکند تبلیغات پیرامون دلارزدایی اغراقآمیز شده است.
بازگشایی تغییر جهت دور شدن از هژمونی جهانی پول سبز
دو موضوع قابل توجه اخیراً توجه عمومی قابل توجهی را به خود جلب کرده است، استراتژیهای کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) و مفهوم دلارزدایی، که به عنوان یک نقطه بحث برجسته ظاهر شده است.
اگرچه دلارزدایی پوشش گستردهای در رسانههای اصلی پیدا کرده است، اما تعداد قابل توجهی از افراد وجود دارند که درک روشنی از پیامدهای آن ندارند. Visual Capitalist یک اینفوگرافی جامع در مورد افزایش اولیه دلار آمریکا به عنوان غالبترین، به روند فعلی دلارزدایی ارائه میدهد.
برای شروع، به طور گستردهای بر این باورند که دلار آمریکا به مدت ۷۸ سال به عنوان ارز ذخیره جهانی عمل کرده است، که از زمان تأسیس توافقنامه برتون وودز در سال ۱۹۴۴ شروع شده است. در طول جنگ جهانی اول و دوم، ایالات متحده از متحدانش پول طلا دریافت میکرد که منجر به ظهور آن به عنوان بزرگترین دارنده جهانی طلا در آن زمان شد.
با این حال، اهمیت این موقعیت در دوران دولت نیکسون کاهش یافت. یک لحظه مهم زمانی فرا رسید که فرانسه متوجه شد که ایالات متحده برای جنگ ویتنام پول بیشتری نسبت به ذخایر طلا چاپ میکند. در نتیجه، در سال ۱۹۷۳، سیستم دلارهای نفتی تأسیس شد و عربستان سعودی موافقت کرد که منحصراً دلار آمریکا را به عنوان پرداخت نفت بپذیرد.
این ترتیب تسلط دلار آمریکا را برای مدت طولانی تقویت کرد. با این حال، قدرت دلار نفتی از زمان بروز تنش بین آمریکا و چین و روسیه ضعیف شده است. در ژانویه ۲۰۲۳، محمد الجدان، وزیر دارایی عربستان سعودی، نسبت به پذیرش ارزهای غیر از دلار آمریکا در ازای فروش نفت ابراز آمادگی کرد.
در یک توسعه موازی، بلوک BRICS اقدامات استراتژیک مختلفی را برای انجام تجارت با استفاده از ارزهای فیات محلی به جای دلار آمریکا اجرا کرده است. علاوه بر این، کشورهای بریکس علاقه شدیدی به ایجاد یک ارز ذخیره رقابتی برای به چالش کشیدن سلطه دلار آمریکا نشان دادهاند. در مجموع، این تصمیمات نشاندهنده روند مداوم دلارزدایی است که منعکسکننده انحراف از نقش بیمناقشه قبلی دلار آمریکا در تجارت و امور مالی جهانی است.
رهبران BRICS بر این عقیده هستند که کاهش وابستگی جهانی به دلار آمریکا امکانپذیر است، ایدهای که توسط ناظران متعدد بازار حمایت میشود. با این حال، بسیاری از افراد بدبین هستند و در مورد آسیبپذیری دلار آمریکا متقاعد نشده اند. با وجود روند دلارزدایی، صندوق بین المللی پول (IMF) انتقال سریع در ذخایر دلار آمریکا را پیشبینی نمیکند.
یان برمر، دانشمند سیاسی برجسته آمریکایی، ادعاهای اغراقآمیز در مورد سقوط دلار را رد کرده است، در حالی که پل کروگمن، اقتصاددان تاکید کرده است که دلار آمریکا در آینده قابل پیشبینی حضور خود را حفظ خواهد کرد.
دلارزدایی اساساً به معنای کاهش یا از دست دادن بالقوه موقعیت دلار ایالات متحده به عنوان ارز ذخیره جهانی است که پیامدهایی برای اقتصاد جهانی دارد و به طور بالقوه بر داراییها و ارزهای مختلف تأثیر میگذارد.
در چنین سناریویی، بانکهای مرکزی به احتمال زیاد نیاز به مداخله در بازارهای ارز خارجی (FX) دارند که ایجاد یک واحد ذخیره جایگزین با نقدینگی کافی برای اهداف مداخله ضروری است. دادهها نشاندهنده نفوذ فزاینده ارزهای جایگزین است، اگرچه نتیجه نهایی روند دلارزدایی نامشخص است. تاثیر واقعی آن بر تسلط دلار آمریکا تنها در طول زمان آشکار خواهد شد.